بعد از طهارت خیال، طهارت عقل هست. طهارت عقل دردو زمینه هست: یکی زمینه نظری یکی زمینه عملی. زمینه نظری یعنی اینکه عقل انسان بتواند در استدلالات عقلی خودش درست عمل کند، درست نتیجه بگیرد. البته این بیشتر در زمینه ی فلاسفه مطرح می شود، منطقیون مطرح می شود که اینها در استدلالات خودشان بتوانند درست استدلال کنند، نتیجه درستی بگیرند از استدلالات خودشان، از برهان هایی که می آورند نتیجه درستی بگیرند. در زمینه عملی هم عقل انسان بتواند حُسن و قبح افعال را به خوبی تشخیص بدهد، این که مثلا عقل انسان بگوید که این کار خوب هست این کار بد هست، خیلی وقت ها هست که مثلا شما می بینید که عقل انسان می گوید که شراب خوردن خوب هست، با عقل خودم محاسبه کرده ام دیدم که شراب خوردن خوب هست، برای انسان منفعت دارد. آن عقل یک عقل پلیدی هست یک عقل نجسی هست، از عقل درست نتوانسته هست که درست تشخیص دهد که مثلا شراب خوب نیست، نتوانسته تشخیص بدهد که از چه جهات شراب خوب نیست، نتوانسته هست قبح شراب را تشخیص دهد. خیلی از این مردم، بیشتر قشر روشن فکر، بنا بر محاسبات عقلی، بنا بر عقل مردم، این است که در روزگار ما حالا دیگر مردم عقلشان کامل شده است بنابراین حجاب مال هزار سال پیش بوده است، الان دیگر حجاب لازم نیست. اینها معمولا عقل های مشوبی هست، عقل های آلوده ای هست، عقل هایی هست که نجس هست. عقل هایی هست که درست نمی تواند. عقلی هست که مثلا بگوید که شراب خوردن برای انسان خوب هست، برای جسم انسان خوب است، بر روی جسم انسان تاثیرات خوبی می گذارد مثلا فرض کنید برای هضم غذا خوب است و برای چه وچه مثلا. اما آیا این شخص واقعا توانسته به عمق وجود انسان نفوذ کند و ببیند برای تمام لایه های وجود انسان شراب خوب هست؟ خب ما فقط این جسم انسان را می بینیم، نهایتا یک طبیب ممکن است تشخیص دهد که اگر شراب به مقدار کمی خورده شود برای جسم انسان خوب هست اما انسان که فقط جسم نیست انسان لایه های تو در تویی هست، انسان عمیق هست وجودش انسان لایه های عمیقی هست وجودش. آیا واقعا برای تمام این لایه های خوب هست؟ آیا واقعا توانسته است تمام این لایه ها را بدست بیاورد، توانسته است به اعماق وجود انسان سفر کند و لذا شاید یک نفر در تشخیص حسن و قبح اشتباه کند. امروز در دنیای امروز خیلی از چیزها را که قبیح است از نظر شرع، خوب می دانند و یا برعکس چیزهایی که خوب هست، بد می دانند. می گوید حجاب برای زن لازم نیست زن باید آزاد باشد، عقل انسان حکم می کند که زن باید آزاد باشد حجابی نداشته باشد، انسان باید آزاد باشد هرطور که شد منافع کسب کند. بنابراین خیلی وقت ها می بینیم که عقل یک عقل آلوده است چه در جهت نظری و چه در جهت عملی. در جهت نظری استدلال هایش باطل هست مثلا شما می بینید که بعضی از فلاسفه استدلال هایی که می کنند غلط هست مثلا برترانت راسل می آید استدلال می کند که خدا چیزی ست و هر چیزی علت دارد پس خدا علت دارد و خدا اگر علت داشته باشد دیگر خدا نیست، ببینید که استدلال دارد می کند یک برهان می آورد که این برهان باطل است وقتی می گوید هر چیزی خوب بله این درست است ولی وقتی می گوید هر چیزی علت می خواهد خوب این غلط هست. هر چیزی علت نمی خواهد، هر چیز ممکنی علت می خواهد، هر چیز واجبی علت نمی خواهد که. خداشناسان می گویند خدا واجب هست. این نتوانسته است تشخیص بدهد، عقلش نتوانسته است تشخیص بدهد و لذا می آید این طوری نتیجه می گیرد می گوید خدا چیزی ست هر چیزی علت دارد پس خدا هم علت دارد. ببیند این عقل یک عقل نجس یک عقل آلوده است در استدلالی که می کند می آید خراب استدلال می کند یا مثلا توماس هابزمی آید می گوید ماده واقعیت دارد خدا ماده نیست پس واقعیت ندارد. این هم اشتباه هست این جا که می گوید خدا ماده نیست درست هست اما آنجایی که می گوید انحصارا، فقط ماده واقعیت دارد این غلط ست چون غیره ماده هم واقعیت دارد حالا اینها را نمی خواهم دقیقا بگویم که منظور چه هست ولی خب در همین اندازه عقل وقتی نجس می شود آلوده می شود نمی تواند درست استدلال کند و در جهات عملی خیلی وقت ها چیزهایی که برای انسان خوب هست بد می داند و چیزهایی که بد است خوب می داند این می شود عقل آلوده عقل نجس. تطهیر عقل به این است که انسان دقیقا قوی شود قوت پیدا کند که استدلال های عقلی که دارد می کند همه درست باشد و در جهت عملی هم هر چه را که می گوید خوب هست طبق شریعت هم خوب باشد هر چیزی را که بگوید بد است خدا هم بگوید بد است. این عقل دقیقا منطبق با شرع باشد. این می شود طهارت عقل.
**********************************************************************
پیاده شده از فایل صوتی مقامات حضرت زهرا سلام الله علیها
علامه حمیدرضا مروجی سبزواری حفظة الله
درباره این سایت